Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

(to read this post in English click here)

            Πολλές φορές έχουμε διαπιστώσει κι έχουμε πει πως το μπάσκετ είναι μια μικρογραφία της ζωής. Πολλοί και καθημερινοί αγώνες, μικρές και μεγάλες μάχες από τις οποίες ή κερδίζεις ή ...μαθαίνεις!

Υπήρξαν πολλές φορές περιπτώσεις όπου αναρωτήθηκα μήπως τελικά η ζωή μας δίνει μαθήματα για το μπάσκετ και όχι το αντίθετο. Ίσως το βλέπω έτσι διότι το μπάσκετ τελικά είναι ή ζωή μου. Δεν εννοώ ότι η ζωή είναι μόνο μπάσκετ, ίσα ίσα που πιστεύω ότι παντού πρέπει να υπάρχει ισορροπία, αλλά σίγουρα καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητάς μου. Αφορμή για αυτό μου το άρθρο αποτέλεσε μια ομιλία του Ρίτσαρντ Τζόν, ενός επιχειρηματία που εξηγεί πως ανέβηκε τα σκαλοπάτια της επιτυχίας, στην συνέχεια βρέθηκε από το ζενίθ στο ναδίρ, αλλά για καλή του τύχη και χάρις στην ευφυΐα του κατάλαβε για ποιο λόγο βρέθηκε εκεί χαμηλά και μπόρεσε να ξανανέβει ψηλά. Ο λόγος του, ένα μάθημα ζωής, μας δείχνει πως τα παραδείγματα και οι παραλληλισμοί στο μπάσκετ είναι πολλά, τόσο σε παίχτες όσο και σε προπονητές και γι αυτό ακριβώς θα ήθελα να αναλύσουμε.

Κατά τον Ρίτσαρντ Τζον, ο κύριος λόγος της επιτυχίας ενός ατόμου βασίζεται στα εξής βήματα-χαρακτηριστικά, ο ίδιος τα αναφέρει ως τα 8 μυστικά της επιτυχίας.

1. ΤΟ ΠΑΘΟΣ για την δουλειά σου, αυτό που κάνεις να μην το κάνεις για τα χρήματα αλλά για την αγάπη προς αυτό που κάνεις. Αν αγαπάς την δουλειά σου με πάθος τότε τα χρήματα θα έρθουν.

2. Η ΣΚΛΗΡΗ ΔΟΥΛΕΙΑ. Και πάλι έχει σχέση με την αγάπη διότι όσο σκληρά κι αν δουλεύεις τότε θα κάνεις την δουλειά σου με κέφι.

3. ΓΙΝΕ ΚΑΛΟΣ. Με ότι κι αν ασχοληθείς βάλε σαν στόχο να γίνεις καλός. Και για να γίνει αυτό δεν υπάρχει εύκολη συνταγή παρά μόνο δουλειά δουλειά δουλειά, (προπόνηση προπόνηση προπόνηση).

4. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ. Πρέπει να είσαι συγκεντρωμένος και αφοσιωμένος σε ότι κάνεις, καθημερινούς μικρούς στόχους όπως και μακροπρόθεσμους.

5. ΠΙΕΣΗ. Πρέπει να πιέζεις τον εαυτό σου, να τον σπρώχνεις συνέχεια. Να τον πιέζεις και σωματικά και πνευματικά. Μόνο έτσι θα ανταπεξέλθει τον φόβο και την έλλειψη της αυτοπεποίθησης.

6. ΥΠΗΡΕΤΗΣΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ. Μην σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου και πως θα επιτύχεις και θα γίνεις πλούσιος αλλά και τι θα δώσεις στην κοινωνία. (Ίσως αν ήξερε ότι μιλάμε για μπάσκετ θα έλεγε : σκέψου πως να προσφέρεις στην ομάδα σου);

7. ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ ΙΔΕΕΣ: Άκου, παρατήρησε, αναρωτήσου, ρώτα, λύσε προβλήματα. (Κανένας δεν θέλει παίχτες ρομπότ, πρέπει να σκέφτονται για την ομάδα και τις διάφορες καταστάσεις που δημιουργούνται μέσα σε αυτές).

8. ΕΠΙΜΟΝΗ. Να επιμένεις όταν αποτυγχάνεις, να επιμένεις όταν όλα πάνε στραβά, ειδικά όταν όλοι σου κάνουν κριτική, σε απορρίπτουν, σε θεωρούν ανίκανο ή χαζό, όταν δέχεσαι πίεση.

Τελικά η ομιλία του είναι για επιχειρηματίες ή για παίχτες και προπονητές μπάσκετ;

          Στην μέχρι τώρα καριέρα μου είχα πολλούς παίχτες και παίχτριες από το ΝΒΑ. Σε όλους πάντα έκανα την ίδια ερώτηση. Τι είναι αυτό που σε έφτασε μέχρι εδώ; Το ταλέντο σου; η καλή σου η τύχη; ή η εξυπνάδα σου; Εκτός από μια περίπτωση για την οποία θα αναφερθώ αργότερα, ευτυχώς από όλους σχεδόν έπαιρνα πάντα την ίδια απάντηση: "Η σκληρή δουλειά coach. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσες ώρες προπόνησης έχω στις πλάτες μου, στα πόδια μου. Στο κολλέγιο καθημερινά πονούσε το σώμα μου. Ένιωθα πάντα κουρασμένος. Αλλά όποτε είχα την ευκαιρία έπαιζα και μονά με τους φίλους για διασκέδαση. Μιλάμε για πολύ μπάσκετ. Έτσι έφτασα μέχρι το ΝΒΑ".

Δεν θέλω να αναφερθώ σε ονόματα αλλά σίγουρα όλοι μας γνωρίζουμε περιπτώσεις παιχτών οι οποίοι έφτασαν ψηλά, ή είχαν τα φόντα να φτάσουν πολύ ψηλά αλλά η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. Ίσως για κάποια νέα παιδιά η κατάκτηση κάποιων μικρών στόχων τους έκανε ήδη να νιώσουν ότι κατέκτησαν το... Έβερεστ, ότι έφτασαν ήδη στην κορυφή. Είναι το γκρουπ των παιχτών το οποίο ζει στον μικρόκοσμο του, πιθανών σε ένα κόσμο αυλικών και κολάκων.

Στις συζητήσεις με τους παίχτες μου, ακριβώς σε αυτό το σημείο, τους κάνω να αναρωτηθούν αν συνεχίζουν να ακολουθούν την ίδια συνταγή που τους έφτασε εκεί ψηλά, διότι αν δεν το κάνουν τότε θα αρχίσει η πτώση. Νομίζω ότι στατιστικά, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των παιχτών παγκοσμίως, μόλις φτάσουνε κάπου ψηλά σταματάνε να δουλεύουν, ειδικά οι παίχτες από την Αμερική, αλλά όχι μόνο. Λες και γυρνάνε έναν διακόπτη μέσα τους ο οποίος γράφει “ΑΡΚΕΤΑ Η ΔΟΥΛΕΙΑ. ΤΩΡΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΛΑΥΣΩ ΤΟΥΣ ΚΑΡΠΟΥΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ”.

Κατά τον Ρίτσαρντ Τζον όλοι οι άνθρωποι πιστεύουν ότι ο δρόμος προς την επιτυχία είναι μονόδρομος. Διαθέτουν τα 8 μυστικά της επιτυχίας, βαδίζουν πάνω σε αυτά και φτάνουν στον στόχο τους. Εκεί όμως οι περισσότεροι επαναπαύονται, σκέφτονται πως είναι πλέον επιτυχημένοι και δεν χρειάζεται άλλο να στηριχτούν πάνω σε αυτά που τους έφτασαν ψηλά, τα οποία σιγά σιγά καταρρέουν. Τα λεφτά γίνονται ο κύριος λόγος για τον οποίο ασχολούνται με το μπάσκετ και όχι η αγάπη τους για το άθλημα. Αυτόματα νιώθουν ένα τεράστιο κενό στην ζωή τους το οποίο νομίζουν ότι το γεμίζουν με ακριβά αυτοκίνητα και πολυτελή ζωή. Και κάπως έτσι, έχει ήδη ξεκινήσει η πτώση χωρίς να το καταλάβουνε. Ο Ρίτσαρντ Τζον πήγε στον ψυχολόγο του και του είπε πως έγινε πιο πλούσιος αλλά πιο δυστυχισμένος κι ότι τελικά τα χρήματα δεν αγοράζουν την ευτυχία. Τα χρήματα όμως αγοράζουν αντικαταθλιπτικά κι έτσι πλέον βάδιζε σε έναν δρόμο στον οποίο δεν ενδιαφερόταν για την δουλειά του αλλά για τον εαυτό του ώσπου η αγορά τον πέταξε έξω. Τότε κατάλαβε ότι έπρεπε να ξεκινήσει από την αρχή με όλα τα συστατικά που τον έφεραν προηγουμένως στην κορυφή. Μα αυτή την φορά τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα, πιο δύσκολα από την προηγούμενη φορά. Του πήρε εφτά χρόνια να φτάσει στην κορυφή ξανά. Φυσικά στον χώρο του μπάσκετ αμφιβάλλω αν θα έχει τόσο χρόνο ένας παίχτης για να ξαναβρεθεί στην κορυφή, αλλά είπαμε, η επιμονή είναι ένα από τα βήματα της επιτυχίας, απλά εδώ ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος.

Το ηθικό δίδαγμα από αυτήν την ιστορία είναι ότι ο δρόμος προς την επιτυχία δεν είναι ένας μονόδρομος, μια ευθεία γραμμή με τα 8 χαρακτηριστικά επάνω της. Στην πραγματικότητα είναι ένας αδιάκοπος κύκλος τον οποίο ο άνθρωπος ο οποίος θέλει να βρίσκεται επάνω στην επιτυχία πρέπει να τον γυρίζει συνέχεια βαδίζοντας από το ένα χαρακτηριστικό στο άλλο και επιστρέφοντας ξανά σε αυτό. 

            Εδώ θα μπορούσα να τελειώσω τις σκέψεις μου, μα ακόμα υπήρχε μέσα μου ένα κενό, κάτι που στον αθλητισμό δεν συμπληρώνει όλο το πάζλ. Οι ερωτήσεις που στριφογύριζαν στο μυαλό μου ήταν οι εξής: Δηλαδή είναι όλα τόσο απλά; Το μόνο που χρειάζεσαι είναι να βαδίσεις επάνω σε αυτά τα 8 χαρακτηριστικά και να συνεχίσεις να βαδίζεις εφ όρου καριέρας; έτσι απλά και μόνο αυτό; και τι γίνεται με τον παράγοντα τύχη, περιβάλλον, ευκαιρίες; Κάποιοι είχαν πολλές ευκαιρίες ή μεγάλωσαν σε περιβάλλον το οποίο ευνοούσε την εξέλιξη τους. Αν βρεθείς παιδί γιατρών και θέλεις να γίνεις κι εσύ γιατρός δεν θα τα βρεις όλα τόσο δύσκολα, το ίδιο κι αν είσαι παιδί δικηγόρων και θέλεις να γίνεις δικηγόρος. Ακόμα κι αν είσαι παιδί βουλευτού και θέλεις να ακολουθήσεις οποιαδήποτε καριέρα θα τα βρείς όλα ευκολα στη καριέρα σου, (εκτός κι αν θέλεις να γίνεις επαγγελματίας αθλητής. Παρ' ότι είδα φτωχά παιδιά να τα καταφέρνουν και να γίνονται "μεγαλογιατροί", εν τούτοις ποτέ δεν είδα γιο βουλευτή ή πρωθυπουργού να γίνεται πρωταθλητής βασιζόμενος στην βοήθεια των γονιών).

 Όπως πάντα, τις περισσότερες απαντήσεις και πολλά μαθήματα τα παίρνουμε από τους ίδιους τους παίχτες. Από αυτούς αντέγραψα και μετέπειτα δίδαξα κινήσεις, σοφά λόγια, τακτικές που μπορούν ή δεν μπορούν να εφαρμόσουν. Έτσι και τώρα μια παίχτρια μου έδειξε την απάντηση.

Ανάφερα πιο πάνω για μια ξεχωριστή περίπτωση  στην ερώτηση τι είναι αυτό που την έφερε τόσο ψηλά στην καριέρα της. Η απάντηση της συγκεκριμένης παίχτριάς μου ήταν εντελώς διαφορετική από τις άλλες: "Coach, κάθε φορά που μπαίνω στο γήπεδο για προπόνηση ή για επίσημο παιχνίδι, δεν βλέπω τίποτα άλλο μπροστά μου από τον γιό μου. Ήμουν πολύ φτωχή κι έμεινα πολύ μικρή έγκυος, μέχρι τότε το μπάσκετ το έβλεπα μόνο σαν διασκέδαση καθώς δεν είχα ιδιαίτερο ταλέντο, αλλά ξαφνικά για μένα έγινε το μοναδικό μέσο στο οποίο έβλεπα ότι θα μπορούσε να μου εξασφαλίσει το γάλα του γιού μου. Όταν βλέπω τους αντιπάλους μου, σκέφτομαι ότι αυτοί θέλουν να με εμποδίσουν από το να παρέχω τα βασικά στο παιδί μου. Και όπως καταλαβαίνεις δεν θα αφήσω τίποτα και κανέναν που να μπορεί να μου το κάνει αυτό".

Ένα χαρακτηριστικό το οποίο δεν ασχοληθήκαμε είναι η καρδιά του αθλητή, με την έννοια του ψυχωμένου αθλητή. Αν και στην περίπτωση που μόλις αναφέρθηκα, το ισχυρό κίνητρο μοιάζει σαν τον κύριο λόγο της επιτυχίας της συγκεκριμένης αθλήτριας, για μένα πίσω από αυτό κρύβονται τα ψυχικά της αποθέματα. Μια ψυχολόγος, η Άντζελα Λι Ντάκουρθ η οποία έκανε παρόμοιες αναφορές με τον Ρίτσαρντ Τζον σχετικά με την επιτυχία, έθεσε το θέμα πιο απλά. Μετά από έρευνες που έκανε σε πολλά σχολεία και διάφορες δουλειές με εντελώς διαφορετικό είδος εργασίας, προσπαθούσε να βρει ποιό είναι το χαρακτηριστικό όλων το οποίο θα τους κάνει να επιτύχουν, το οποίο μάλιστα το αναφέρει και ως προγνωστικό επιτυχίας. Και μετά από χρόνια ερευνών κατέληξε ότι είναι το "ΣΘΕΝΟΣ" (grit). Όπως χαρακτηριστικά λέει,  "Σθένος είναι το πάθος και η επιμονή για πολύ μακροπρόθεσμους στόχους, η αντοχή και η πίστη στο να παραμένει κάποιος πιστός στους στόχους του και στο μέλλον του καθημερινά, όχι μόνο για μια εβδομάδα ή για ένα μήνα, αλλά δουλεύοντας σκληρά για χρόνια για να κάνει τους στόχους του πραγματικότητα. Η ζωή του έχει υπομονή και επιμονή μαραθωνοδρόμου και όχι αθλητή ταχύτητας. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που θα επιτύχουν στην ζωή τους που θα κάνουν καλή καριέρα. (Πολλά χρόνια αργότερα έμαθα πως το βιβλίο της "GRIT" είναι το αγαπημένο βιβλίο του διάσημου προπονητή Brad Stevens, των Boston Celtics. Μάλιστα είναι το βιβλίο το οποίο τον έχει εμπνεύσει στην ζωή του)
Σπουδαία λόγια που έχουν εφαρμογή και σε παίχτες και σε προπονητές μπάσκετ που θέλουν να επιτύχουν, να φτάσουν ψηλά, αλλά και να διατηρηθούν στην κορυφή. Γιατί όπως αναρωτήθηκα στην αρχή, μήπως τελικά η ζωή είναι η μικρογραφία του μπάσκετ και όχι το αντίθετο; Φυσικά και όχι...(ή μήπως ναι), αλλά σίγουρα και τα παραδείγματα της ζωής γίνονται και παραδείγματα στην εν γένει ζωή του μπάσκετ.